Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια μια σειρά άστοχων νομοθετικών παρεμβάσεων απορρύθμισης έχουν προκαλέσει ανησυχητικές βλάβες στο σύστημα χορήγησης φαρμάκων από τα φαρμακεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, και κατάληξη μιας σειράς παλαότερων ατυχέστατων παρεμβάσεων, αποτελεί ο νόμος 4254/2014 (Νόμος Χατζηδάκη).
Ο νόμος αυτός: Κατήργησε τις αποστάσεις στις αδειοδοτήσεις φαρμακείων, ρύθμιση που είχε κριθεί όμως απαραίτητη και αναντικατάστατη τόσο από το...
... ΣτΕ (2003) όσο και από το Ανώτατο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (2010), καθώς εξασφάλιζε ότι τα φαρμακεία θα ανοίγουν εκεί που τα χρειάζεται περισσότερο ο κόσμος και όχι εκεί που εξυπηρετεί το στενό συμφέρον του φαρμακοποιού. Απελευθέρωσε (απορρύθμισε) το ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων, με συνέπεια να πληγούν σοβαρά οι διημερεύσεις και οι διανυκτερεύσεις (υπηρεσίες που ασκούν τα φαρμακεία).
Παρ' όλο που αυξήθηκε ο αριθμός των φαρμακείων που λειτουργούν συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, αυτό έγινε με το να μειωθεί αισθητά ο αριθμός των φαρμακείων που εξυπηρετούν τις υπόλοιπες ώρες που η εμπορική κίνηση είναι ελαττωμένη.
Έτσι δυσχεράνθηκε σοβαρά η πρόσβαση των πολιτών στο απαραίτητο φάρμακο κατά τις μη-εμπορικές ώρες. Ταυτόχρονα βελτίωσε μεν την πρόσβαση σε φαρμακείο σε μια μερίδα του πληθυσμού (νεότεροι, περιπατητικοί) αλλά σε βάρος μιας άλλης πιο ευπαθούς μερίδας του πληθυσμού (γηραιότεροι) που δεν έχουν την πολυτέλεια να περπατούν μεγαλύτερες αποστάσεις για να βρουν φαρμακείο, αν και συνήθως το χρειάζονται περισσότερο.
Επέτρεψε την πολυϊδιοκτησία φαρμακείων από ένα άτομο, με συνέπεια να κλείσει την πόρτα εισόδου νέων ανεξάρτητων επιστημόνων στον χώρο. Τις κενές θέσεις ίδρυσης φαρμακείων μπορούν πλέον να τις κατέχουν γηραιότεροι και ευπορότεροι συνάδελφοι σε απεριόριστους αριθμούς, κλείνοντας όμως έτσι το επάγγελμα σε νεότερους συναδέλφους να έχουν πρόσβαση με ισότιμους όρους.
Επέτρεψε τη συστέγαση φαρμακείων με άλλα καταστήματα, με συνέπεια να εκθέτει νέους φαρμακοποιούς που πιέζονται για επαγγελματική διέξοδο στην εκμετάλλευση από ισχυρότερους εταίρους, οι οποίοι θα μπορούν μέσω των ειδικών συμφωνητικών συνεργασίας που επιβάλλουν εκ θέσεων ισχύος να τίθενται αφανείς «συνέταιροί» τους.
Αυτό αλλοιώνει τον ανεξάρτητο χαρακτήρα των φαρμακείων υποκρύπτοντας έτσι κινδύνους σύγκρουσης ρόλων και συνεπώς εμφάνισης εστιών διαφθοράς σε βάρος του συμφέροντος των ασφαλισμένων και των ασφαλιστικών ταμείων.
Επιχείρησε να εξομοιώσει διαχειριστικά μια μερίδα φαρμάκων (Μη Υποχρεωτικώς Συνταγογραφούμενα – ΜΥΣΥΦΑ) με κοινά καταναλωτικά προϊόντα, παρά τις περί του αντιθέτου έντονες προειδοποιήσεις τόσο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ, 2012) όσο και διεθνών στατιστικών οίκων (IMS).
Ακόμη και η μερική απορρύθμιση (απελευθέρωση) που τελικά επιβλήθηκε σε αυτά ήταν αρκετή για να ζήσουμε το φιάσκο με ραγδαίες αυξήσεις τιμών ΜΥΣΥΦΑ που έλαβαν χώρα (οι εταιρείες εκμεταλλεύθηκαν την απελευθέρωση και αύξησαν την εργοστασιακή τιμή).
Αυτό εξέθεσε ανεπανόρθωτα στα μάτια της κοινής γνώμης την τότε ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης, αλλά το κακό για την τσέπη του κόσμου είχε γίνει.
Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με άλλες τραγικές και άγονες δημοσιονομικά παρεμβάσεις που έγιναν στον οικονομικό τομέα λειτουργίας των φαρμακείων (π.χ. μειώσεις ποσοστών κέδρους) έπληξαν σφοδρά τα φαρμακεία όλης της χώρας. Γεγονός ιδιαιτέρως ανησυχητικό, αφού στα φαρμακεία απασχολείται ο μεγαλύτερος αριθμός εργαζομένων στον χώρο του φαρμάκου και η τεράστια αυτή μισθοδοσία πληρώνεται από το ποσοστό κέρδους που έχει «κουρευτεί» επικίνδυνα, αλλά και διότι σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδας τα πληττόμενα φαρμακεία είναι το μοναδικό υγειονομικό σημείο που φροντίζει τον πληθυσμό.
Τα φαρμακεία λοιπόν αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα του γεγονότος ότι η άρση ρυθμίσεων (απελευθέρωση και άρση εμποδίων, όπως αναφέρεται από ορισμένους) ορισμένες φορές όχι μόνο δεν είναι λύση σε προβλήματα αλλά η ίδια αποτελεί πηγή προβλημάτων και πρέπει να αποφεύγεται ή να αντιστρέφεται (να επαναφέρονται δηλαδή ρυθμίσεις).
Αυτό είναι ένα επώδυνο αλλά χρήσιμο μάθημα που λάβαμε όλοι από τη σημερινή «κρίση».
Γιάννης Δαγρές, αντιπρόεδρος ΠΦΣ